FTP ile siteye nasıl dosya yüklenir?

Giriş 🎯

İnternet sitesi yönetiminde en sık kullanılan yöntemlerden biri FTP (File Transfer Protocol) aracılığıyla dosya yüklemedir. Bu teknik, dosyalar hızlı ve güvenli biçimde sunucuya aktarılırken esneklik ve kontrol sağlar. Bu makalede aktif (etken) ve passive (edilgen) yapı dengesiyle, adım adım FTP kullanımı ele alınacaktır. Ayrıca bilimsel bir tabloyla performans değerlendirmesi sunulacaktır.

1. FTP Nedir?

FTP, bir iletişim protokolü olarak tanımlanır ve hiyerarşik dosya sistemleri arasında veri transferi yapılmasını sağlar. Etken cümleyle ifade edersek:

• Kullanıcı, yerel bilgisayardan sunucuya dosya gönderir.
• Sunucu, gelen dosyaları alır ve belirtilen dizine yerleştirir.

Edilgen yapılarla anlatılırsa:

• Dosyalar FTP sunucusuna yüklenir.
• Transfer işlemi sırasında veri şifrelenmesi sağlanır (örneğin, FTPS veya SFTP ile).

2. FTP Gereksinimleri

İyi bir FTP aktarımı için aşağıdaki öğelerin sağlanması gereklidir:

1. FTP İstemci Yazılımı
   • FileZilla, WinSCP, Cyberduck gibi ücretsiz ve profesyonel araçlar kullanılır.
2. Giriş Bilgileri
   • Host adı (ör. ftp.ornekdomain.com), kullanıcı adı, şifre, port (genellikle 21 veya 22) sağlanmalı.
3. Sunucu Erişim Hakları
   • Dosyaların yerleştirileceği dizine yazma izinlerinin verilmiş olması gerekir.

3. FileZilla ile FTP Dosya Yükleme Adımları (Etken Anlatım)

3.1. FileZilla’yı Başlatın ve Bağlanın

• Uygulamayı açın.
• “Host”, “Username”, “Password” ve “Port” alanlarını doldurun.
• “Quickconnect” ile sunucuya bağlanın.

3.2. Yerel ve Uzaktaki Dizini Seçin

• Sol panelde yerel dosya sisteminiz; sağ panelde FTP sunucusu gösterilir.
• Dosyaları göndermek istediğiniz klasörü sağ panelden seçin.

3.3. Dosyaları Seçin ve Sunucuya Gönderin

• Sol panelden birden fazla dosya veya klasör seçilir.
• Sağ tıklanıp “Upload” seçeneğiyle gönderim başlatılır.
• Transfer tamamlandığında “Successful transfers” sekmesinde kontrol edilir.

3.4. Doğrulama Yapın

• Yüklenen dosyalar sağ panelde gözlemlenir.
• Web tarayıcısı yenilenerek çalışıp çalışmadığı test edilir.

4. Dosya Transfer Protokolü Performans İncelemesi (Bilimsel Tablo)

Aşağıdaki tablo, FTP, FTPS ve SFTP protokollerinin hız, güvenlik ve performans açısından karşılaştırmasını gösterir:

Protokol	Transfer Hızı (MB/s)	Şifreleme Seviyesi	CPU Kullanımı (%)	Kullanım Alanı
FTP	20–40	Yok	%2–5	Basit, hızlı transferler
FTPS	15–30	TLS/SSL	%10–20	Güvenli dosya yüklemeleri
SFTP	10–25	SSH	%15–25	Kritik verilere sahip yüklemeler

• Hız pasif yapı ile ölçülmüştür.
• Güvenlik seviyesi etken yapı ile arttırılmaktadır.
• CPU kullanımı protokole göre değişkenlik göstermektedir.

Bu tabloya bakıldığında:

• FTP, hız avantajı sunar fakat şifreleme yoktur.
• FTPS, güvenliği sağlarken hızda makul düşüşe yol açar.
• SFTP, en yüksek seviyede güvenlik sunar ama transfer hızı nispeten daha düşüktür.

5. Güvenlik İpuçları (Etken ve Edilgen Birlikte Kullanım)

• Parola karmaşıklığı artırılmalı. (etken)
• Yetkisiz erişim şifrelenmiş bağlantılarla önlenmelidir. (edilgen)
• Şifreler düzenli olarak değiştirilir.
• FTP yerine FTPS ya da SFTP tercih edilmelidir.
• Güvenlik duvarı ve IP erişim listesi kullanılarak erişim sınırlandırılabilir.

6. Yükleme Sırasında Olası Hatalar ve Çözüm Yöntemleri

Hata	Olası Neden	Çözüm Önerisi
“Connection timed out”	Yanlış host veya port belirtilmiştir	Host/port bilgileri gözden geçirilmelidir
“Permission denied”	Yazma izni yok	FTP dizin izinleri sunucuda kontrol edilmelidir
“File transfer failed”	Geçici ağ kesintisi	Transfer yeniden denenmelidir
“Connection refused”	Sunucu kapalı veya bloke edilmiş	Sunucu erişimi kontrolleri yapılmalıdır
“SSL/TLS error”	Sertifika geçersiz	Sertifika yenilenmeli veya doğrulanmalıdır

Her hata durumunda etken bir şekilde çözüm aranmalı, problem kökten edilgen yapı kullanılarak giderilmelidir.

7. FTP Kullanım Almadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Yedekleme yapılmalıdır: Dosyalar yüklenmeden önce mutlaka yerel yedek oluşturulmalı.
2. Dosya izinleri kontrol edilmelidir: Özellikle PHP dosyalarında chmod 644, dizinlerde chmod 755 gibi.
3. Transfer modu doğru seçilmelidir: Metin dosyaları için ASCII, ikili dosyalar için Binary modu tercih edilmeli.
4. Firewall ve güvenlik yapılandırmaları düzenlenmelidir: İzinli IP adresleri sınırlanmalı.
5. Düzenli güncellemeler gerçekleştirilmelidir: FTP istemcisi ve sunucu yazılımı güncel tutulmalı.

8. Alternatif Yöntemler

FTP yerine aşağıdaki alternatifler kullanılabilir:

• cPanel veya Plesk gibi kontrol panelleri: Tarayıcı üzerinden dosya yüklemeyi sağlar.
• SSH + SCP/rsync: Komut satırı ile veri transferi yapılır; özellikle UNIX sistemlerde tercih edilir.
• WebDAV: Web tabanlı paylaşımlarda kullanılabilir.
• Git + CI/CD altyapısı: Kod dağıtımı için versiyon kontrolü ve otomatik dağıtım imkânı sağlar.

9. Sonuç

FTP, basit dosya yüklemeleri için halen yaygın kullanılan bir yöntemdir. Ancak güvenlik seviyesinin artırılması, şifreleme yapılması ve alternatif protokollerin değerlendirilmesi, pro jenizdeki verilerin bütünlüğünü ve gizliliğini korumada kritik rol oynar. Aktif ve edilgen anlatım birlikte kullanılarak konu daha profesyonel bir üslupla ele alınmıştır.

Sık Kullanılan Sorular (SSS)

1. FTP ile SFTP arasındaki fark nedir?
FTP, şifreleme içermez; SFTP ise SSH altında çalışarak veri güvenliğini sağlar. Eğer hassas veri iletiliyorsa kesinlikle SFTP tercih edilmelidir.

2. Dosya izinleri neden önemlidir?
İzinler “kim ne yapabilir” sorusunu belirler. 644 PHP dosyası için iyi bir izinken, 777 gibi geniş izinler güvenlik açığı oluşturabilir.

3. ASCII ve Binary mod farklılıkları nelerdir?
ASCII modu, metin dosyalarının satır sonlarını dönüştürülür. Binary modu, dosyayı ham verisiyle aktarır. Resim, video vb. veriler için binary kullanılmalıdır.

4. FTP başarısız olursa ne yapılmalıdır?
Öncelikle host, kullanıcı adı, şifre, port bilgileri kontrol edilmeli. Gerekiyorsa başka bir yazılımla (örneğin WinSCP) bağlantı denenmelidir.

5. Sunucuya aynı anda birden fazla kullanıcı nasıl bağlanabilir?
Birden fazla FTP hesabı tanımlanabilir. Ayrıca IP bazlı erişimle kullanıcıların yükleme yapacağı alanlar sınırlandırılabilir.